Thursday, January 29, 2009

Хөдөө өнгөрүүлсэн 10 өдөр - 2р хэсэг

Ерөнхийдөө хөдөөний амьдралыг та нар мэднэ дээ. Ажил нь өглөөний 6 цагаас эхлээд үдшийн бүрийд дуусдаг. Бид ч хотын бацаанууд л болсон хойно үд дунд болтол унтаж, үхрийн дуунаар сэрж байгаа юм чинь. Биднийг унтаж байх хооронд өглөөгүүр чинь наян юм болоод өнгөрцөн байдаг. Үхрээ саагаад, бэлчээрт гаргаад сүүгээ хөөрүүлээд, аарцаа буцалгаад, ааруул хатаагаад, бяслаг хийцэн, хонио гаргаад бэлчээгээд явцан, хот хороогоо цэвэрлээд, усанд яваад аргаль түүгээд байж байтал эхнээсээ мөндөлнүүд нүхнээсээ шомболзоод гарч ирж байгаа юм шиг нөгөө муу гурвалжин майхангаасаа ээлжлээд гарч ирнээ. Хамгийн түрүүнд бол манай С юм уу Э хоёр сэрнэ, би дараа нь, хамгийн сүүлд Г эсвэл Е хоёрын нэг сэрдэг юм. Уг нь бид нар шудрага ярилцаад өглөө бүр жижүүрийг ээлжилж хийхээр болсон юм. Тэр жижүүр нь юу хийх үү гэхээр, босоод усанд яваад, галаа түлээд цай чанаж өглөөний цай бэлдэнэ. Тэгээд хүмүүсийг босгож гимнастик хийлгээд цайг нь уулгана, дараа нь аяга тавгаа угаана. Майхнаа цэвэрлэнэ. Орой бас хоол ундаа хийх, угаах цэвэрлэх ажилаа хариуцдаг байсан шиг санаж байна. Е, Г хоёрийн ээлжин дээр өглөөний цай горьдолтгүй дээ. Босохгүй унтаал байна. Бид нар хөөш босоочээ, өлслөө энэ тэр гээд нэмэргүй. Аргаггүйн эрхэнд боссоноороо Э, С, бид 3 юмаа хийж байгаа юм чинь. Манай зуух гадаа байдаг, ядаж байхад тэр хавь овоо салхтай газар. галаа асаах гэж үйл лайгаа эдлэнээ. Юм хум барьж салхи хагаад, нүүрээ чинэртэл үлээгээд л утаа май хахаж цацаж байж нэг юм асаана.

Биднийг байхад эмээгийн бие муудаад өвөө эд нар байхгүй, өвөөгийн охин Оюунаа эгчийн охид гэрийг нь сахиад зуны амралтаараа ирцэн байсан, хажууд нь эмээгийн дүү Ишгэнхүү эгчийнх, байсан юм. Биднийг Ишгэнхүү эгч их унтлаа гэж янзгүй байдаг байлаа. Өглөөний цайгаа л 12 цагт ууж байгаа юм чинь, тэрийг өглөөнийх гэх үү өдрийх гэх үү хэцүү.

Өдөртөө айлууд хоньний ээлжтэй. Бид нар бас хонинд явах ажилд томилогдсон. Хонио харж байгаад л уул даваад холдоод явчуул салхиний зүг чиг бэлчээрийн даац өвсний шим энэ тэрийг харж байгаад эргүүлж барина шүү дээ. Нэг удаа манай Г-ийн хоньний ээлж боловоо. Хашир өглөө босоод л догдлоод л үс толгойгоо угаагаад л бид нарын хамаг гайгүй цэвэрхэн ганган буцаад хот орохдоо өмсөх гэж байсан хувцасыг түүж аваад жигтэйхэн ганган болооцорлоо. нарны цагаан кепкен малгай саравчийг нь буруу харуулаад тавьцан, Э-ийн банда алчуурыг хүзүүндээ зүүцэн, өөрийнхөө цагаан өргөн өмдийг өмсөөд, улаан шоотой Е-ийн цамцийг угалцан, пүүзтэй. Нөгөө хэдэн хонь нь бараг үргээд алга болмоор амьтан хониндоо явсан даа. Бид хэд баахан шоолж шоолж явуулсан. Би лав амьдралдаа тэгж гангалж хонинд явдаг хүн дахиж хараагүй. Хашир морьтой явсан юмаа, тэгээд араас хянах маягаар Ишгэнхүү эгчийн ач хүү Батуухай зааварчилгаа өгөх маягаар явган явсан. Бид хэд ч үлдээд шатар матар тоглоод байж байсан баруун талын уул даваад л хонио туугаад гараад ирлээ. Бид хэд өөдөөс нь тосоод гүйлээ дээ. Тэгсэн мань эр явган, харин нөгөө Батухай морийг нь унацан явж байна. Яасан гэсэн, Батухай ядраад моринд сууя гэсэн Г суулгахгүй гэсэн чинь эвхрээд унаад өгсөн гэнээ, тэгээд ёолоод гэдэс гүзээ, тархи толгой өвдлөө гээд бахирч байгаад худлаа хуураад Г-гээс морийг нь авсан гэсэн инээцэн явж байсан. Г уур нь хүрцээд хүрлийцэн. хэхэхэ.

Бидний байсан айлууд адуу байхгүй, 2-3 морьтой бид нар тэднийг нь ээлжилж унанаа, хөдөө очсоны маргааш баахан ээлжилж морь унасан чинь Е-гийн бөгс эмээлэнд холгогдоод нэг хэсэгтээ сууж чадахгүй болсон гэжуайгаа. С морь унана гэж алнаа. Дөрөөн дээр хөлөө тавиад нөгөө хөлөө давуулах гээд газраас хөндийрөв үү үгүй юм морь нь аваад давхицан циркийн жүжигчин шиг л нэг талд нь зүүгдцэн амьтан яваад элэг авах шахаж билээ. Харин манай Э чинь их намбалаг унанаа, ер нь бол өрөө нэхэж ирж байгаа хужаа шиг харагддаг юм, бөгтийгөөд. Мань бол яахав тэр хэдийг бодвол жил бүр хөдөө яваад морь хар унаад сурцан. Бакаалтай, дээлтэй догь эр байгаам чинэ. хар халуунд бакалтай дүрдээ итгэцэн гэд намайг их шоолдог байсан, хөл халууцдаггүй л байсан юм даа.

To be continued...

Monday, January 26, 2009

Хөдөө өнгөрүүлсэн 10 өдөр-1р хэсэг

ГЕСБ2 нар манай хоёр дүүг дагуулаад Төв аймгийн Сэргэлэн суманд байдаг манай өвөөгийн гэрт очиж 10 хоносон дурсамж хамгийн гоё уудийн нэг. Даанч тэр үед зургийн аппарат авч яваагүй нь жаахан харамсатай. Баримтаар юм үлдсэн бэ гэхээр нэг бичлэг хийсэн аудио хальс л үлдсэн байна. Тэр нь гэхдээ ганц хувь манай германд байгаа Б буюу бидний дууддагаар Э-д үлдсэн байгаа. Ирхэд нь хэд хэд хувьлаад хадгалчихна гэж бодож байгаа.

За тэгээд гол сэдэврүүгээ оръё. Ер нь бол энэ 10 хоногийн дурсамж нилээн их юм болох тул хэд хэд хувааж бичихээр шийдлээ. Мэдээж би ой санамж муутай тул Э анд минь нэмэх юм байвал нэмээд яваарай за юу.

1995 оны зун 10-р ангиа төгсчөөд бидний 5 найз 10 жилээ төгссөний баяр, за ер нь тэгээд хамтдаа ийш тийшээ явж амръя гэж шийдээд сонголтуудаас манай өвөөгийнд очиж амръя гэж шийдэцгээсэн юм. Манай өвөөгийнх УБ-ээс 70 км-т Төв аймгийн Сэргэлэн сумын Улаан худаг гэдэг газар малаа хариулан зусдаг байсан. Тэр үед манай хоёр дүүг харах хүн байхгүй, ээж Герман ажиллахаар явцан байсан үе таараад авч явах хэрэгтэй боловоо. Бага нь тэгэхэд 7 настай, том нь 9 настай байсан юм. Миний санаж байгаагаар тэгэхэд бид нар 5000 төгрөгөөр нийлж хоол хүнсээ цуглуулж байсан. Хоол хүнс гэдэг нь мах, 150-ын гоймон, килка, шпрот, дунайский салад, давс, талх, сахар, боов, хиам, шилтэй өгөрций, төмс ба түүний нөхөд ногоонууд, лаа, чүдэнз, хөгжимний батарей гэх мэтээр юм хумаа базааж аваад манайд Гутлын 22-т бөөгнуулж байсан юм. Мэдээж 10 гаран хонох тул хүн бүр хувцас хунар, шатар, бөмбөг, хөзөр, аяга таваг, пүүгээ, сав суулга, тогоо энэ тэр гээд ачаа бараа ч овоорч өгсөөн.

Энэ их юмаа аваад яаж явах вэ гэж нилээд гашиллаа, вагонд суугаад явах нэг хувилбар байсан, даан ч тэр олон юмыг бид нар чирээд богоондоо сууна, буугаад бас чирээд өвөөгийхрүү очино гэдэг бүтэшгүй санагдлаа. Тэгээд манай Г найзын аав тэр үед Камаз хэмээх сайхан том тэрэгтэй байсан юм. Яваад өгөөч гээд гуйлаа, зөвшөөрлөө, тэгээд л нэг сайхан нартай 7 сарын 24-ний өдөр Камазны ачаан дээр юмаа ачаад замдаа гарсан даа. 70 км ойр сонсогдож байвч тэр үед мянганы зам байхгүй шороон замаар бараг 2 цаг явж байж очсон юмдаг. Одоо тэр зүг Чойр орох зам тавигдсан 30 мин давхиад л өвөөгийнд очих боломжтой болсон, улс хөгжинөө гэж.

Найзууд бүгдээрээ нэгэн зүгт машины ачаан дээр явахад гөөмөн сайхан байсан шүү. Замдаа нэг айлын гадаа түр саатсан юм. Бид хэд ачаан дээрээ зогсоод айлын хүмүүсийг хараад байж байтал нэг ялаа учиргуй нисч ирээд л бөгсөө миний нүдрүү тулгаад л цагаан юм цацаж хаячихаад яваад өглөө. Тухайн үедээ юу болсныг мэдсэнгүй гэхдээ л нүд бүрэлзээд нэг юм ирвэгнээд яваад байгаа нь мэдэгдлээ. Тэр чигээрээ явсаар өвөөгийнд ирж өвөө хэллээ. Өвөө нүдийг харснаа "Ээ хөөрхий өтөө цацчиж" гэдэг байгаа. Би ч айсан гэж жигтэйхэн. За ингээд нүд нь өтөөд сохорлоо л гэж бодсон. Өвөө тэгсэн тайвшруулаад зүгээр түүчье гээд дүнсэн тамхи усанд хутгаад нүдрүү хийлээ. Үнэн лайтай хорсоод л нүднээс нулим урсцан. Нулимс дагаад хэд хэдэн өт урсаад гараад ирлээ шүү овоо. Тэгээд л өвөө 2 хуруугаараа нүд тэвхдэж байгаад мааралны үзүүрийг нарийн эрчилээд ухаж гарсан. Нэг , хоёр, гурав түүгээд л байлаа, өө энд нэг явжийн гэж ирээд л түүсээр 7 г авсан шүү. За боллоо одоо байхгүй гэж хэлхэд нь би нэг итгэхгүй өөрөө толинд хараад баахан хайлаа. Нээрээ харагдах юм байсангүй. Нүд орсон буурын нүд шиг ув улаан. Ингээд нөгөө амрах гэж байсан бааги чинь жаахан настрингүй амралтаа эхэлсэн дээ. Гэхдээ л найзууд хөгжилтэй юм болхоороо дороо мартагнаж нэг мэдхэд маргааш нь л нүд зүгээр болцон байсан.

Бид хэд машинаасаа юмаа буулгаад өвөөгийн нэг хэр тааруу монгол майханг манай Эмээгийн дүүгийн хүүхэд Боогий ахх бидэнд зоож өгсөн. Дотор нь сайхан шал дэвсгэр засаад хөнжил пүүгээгээ өрөөд яг л нэг сайхан айл шиг боллоо доо. Майхныхаа гадаа жижигхэн зуух, яндангаа гадасдаж зоочлоо. Гэх мэтээр төвхөнсөөр байтал орой болж хоол унд эмээгийн дүүгийнхээс ирж тэрийг идээд орой нь гал түлээд тойрч суун буу халлаа. 7-сарын 24 чинь Г-гийн төрсөн өдөр байсныг явдал суудалдаа хөөрсөн хүмүүс мартцан. Ямар ч бэлэг сэлт байхгүй. Харин манай хүн өөрөө нэг шил юм задласан. Бид нар ичсэн гэж жигтэйхэн, санаа зовоод. Гэлээ гээд бид бие биенээ мэдхээс хойш мань эр ч нээх тоогоогүй. Э маань гитар дээр ганц ая дарж чаддаг байсан нь тэр анхны үдшийг их хөгөлсөн дөө. Тэр ганц аян дээрээ бүх дууг оруулж дуулаадь ер нь монгол дуунууд нэг л өнгө аястай юм биш үү гэсэншүү юм бодогдож энэ тэр. хэхэхэ

За анхны өдөр нэг иймэрхүү болсон юмаа, дараагийн дугаарт үргэлжлүүлъе.

Saturday, January 24, 2009

Every Time I Close My Eyes

"Бие нь тусдаа ч сэтгэл нь нэг байхыг нөхөд гэнэ"

Өнөөдөр санаандгүй шургуулгаа ухаж байтал миний муу хуучин хар тэмдэглэлийн дэвтэр нүдэнд тусав. Онгойлгоод нээх болгонд бага насны минь дурдатгалыг сэргээж өгдөг буянтай муу жижигхэн хар дэвтэр минь гэж.
Хамгийн эхний нүүрэн дээр нь биднээ хэдэн найзуудын зургийг (би одоо яагаад ч юм толгойнуудыг нь тойруулаад хайчлаад наачихсан) 16 хан насныx нь гэгээхэн дүр зураг өөдөөс ширтэнэ. Түүний доохни талд нь "...бие нь тусдаа ч сэтгэл нь нэг байхыг нөхөд гэнэ..." хэмээн хэн нэгний минь байдаг чадлаараа хичээнгүйлсэн бичсэн бололтой ("б" үсэг мүсгийг нь угалзлуулчихсан байна аа бас) мөр зурайна.
Бурханы авралаар яаж энэ нэг дэвтрийг тухайн үед ийшээ ирэхдээ цүнхлээд гарчихсан байсан юм, тэгээгүй бол бусад дурсгалын дэвтрүүдийн нэгэн адил "дашийн шог" болчихсон байхгүй юу.
Уг нь миний цуглууганд бусад хүүхдүүдийг бодход овоо их зураг, дурсгалын дэвтэр байдаг байж билээ. Манай ангийн хүүхдүүд байс гээд л хаалга тогшоод, "зурагнуудыг чинь үзье, эсвэл дурсгалын дэвтрийг чинь уншия" гэж шаналгахыг нь яана.
Жилээс жилд л дурсгалын дэвтэр идэвхитэй хөтөлж, зузаан гэгчийн тавын дэвтэрийг ангийн хүүхдүүдийн нэрсийг журналын дэс дараагаар нь оруулж байгаад л дурсгалаа үлдээ гээд элдчихдэг байсан санагдана. Хүүхэд болгоноор
...надаас чамд
навчнаас цэцгэнд..., эсвэл
...царс модон ширээ элэгдэх нэгэн цагт
цайлган хүүхэд нас огцрох тэрхэн мөчид... хэмээн ахин дахин давтуулан байж бичүүлж авч сая нэг санаа амардаг байсан сан. Зарим нэг зураг зурж чаддаггүй хүүхдүүд нь их хөөрхөн, тун идэвхитэй ах эгчээрээ, эсвэл гоё зурдаг хэн нэгнээрээ үүл уулан дундуур, жаргаж буй нарны өмнө мөмнө хос хун зуруулж авч ирж этэр ангид "од" болдог байж билээ.
Даан ч харамсалтай нь намайг ийшээ ирсэний дараахан манай гэр нүүгээд, илүү дутуу новшнуудаа айлын амбаарт хийчхээд явсан чинь, яг тэр миний нандин зүйлүүдтэй хайрцгийг хэн нь хаашаа хийснээ мэдэхгүй ор сураггүй алга болгочихсон байсан, гомдмоор гэдэг нь. Сүүлд Монголд очоод энийг сонсоод ямар их харамссан гэж санана. За яахав, дараа очихоороо та хэдээс зураг хөрөг юу байдаг юм бүгдэнг нь сканердаж авна аа гэсэн.
Бас ангийнхаа зураг ихтэй охидуудын гэрээр орж, дэмий буу халж буй нэрийдлээр альбумнаас нь гүй мөн их зураг гониоддог байсан нүгэлт хүн байлаа. Давтлага мавтлага хийж буй нь энэ гэж бас нэг нэгнийдээ орж гаран их дэмийрнэ ээ бас.
Давтлага гэснээс биднийг бага ангид байх үед чинь овоо сурлагатай хүүхдүүд нь ангийн хурлаар хуралдан, ойр орчиндоо ойрхон амьдардаг сурлага тааруутнуудаа "дааж" авч, ангийн нэр хүндийг "дээш нь" таттаг байлаа шд, ккк.
Би бас худлаа үнэн "онцчууд"-ын тоонд багтдаг байсан гэсэндээ байрныхаа 3 хүүхдийг дааж авч, гэрийн даалгаварыг нь хийлгүүлдэг үүрэгтэй байлаа. Хөөрхий минь, юун ч идэвхитэй тэр үүргээ биелүүлдэг байв, одоо бодхоор л бөгс улаймаар.
Тэр 3 хүүхдийн нэг нь манай орцонд таван давхарт байдаг байсан Г гэдэг охиных. Олоон ах эгч нартай, айлын бага л охин байсан шиг санагдана. Манайх гурван давхарт байдаг байсан болхоор хэрэв миний бие нь даалгавараа хийчихээд, хуулан бичлэгээ биччихээд, бүлгэмийн зөвлөлийн гишүүнийхээ тайлангаа тавьчихаад, цаана нь цаг зав гарвал дээшээ 5 давхар луу гараад Г-ийн хаалгыг нь тогшоод, хэн нэг нь онгойлгонгуут Г-д давтлага өгөх гэсэн юм гээд л галстукаа тэгшлээд, худалч хүнд ёслоод яваад орчихдог байлаа, Чойрын Богд гэж.
Сайндаа ч биш, тэдний боорцогны амт их тасархай байдаг байсанд л байсан л даа үнэнээ хэлье. Ээж нь ч юм уу эмээ нь ч юм уу хайрдаг байсан байх даа бодвол, нэг тийм том том, чихэрлэг, тасархай гоё амттай боорцог.
Гарах болгонд нэгийг өгдөг байсан Г-ийн гэрийн боорцогны амтыг би ер мартдаггүй шд. Одоо энэ анд маань сураг сонсохуй, 2 сайхан хүүхдийн ээж болоод Америкт амьдардаг гэж дуулсан. Нэг сайхан нартай өдөр уулзах өдөр таарвал, боорцог хийлгүүлж л идэх юм шүү.
Нөгөө хоёр хүүхдүүдийн нэг нь П, нөгөөдөх нь бас Г гэдэг нэртэй нилээн хөдөлгөөнтэй, сэргэлэн банди нар байдаг байж билээ. Хоёрдугаар ангид л байсан байх, нэг удаа П маань хичээлдээ ирэлгүй нэг хоёр хоночихвоо. Манай ангийн багш намайг дааж авсанаараа П ийн гэрт очоод ээж аавтай нь уулзаад ир гэдэг далагавар өгөв. Би ч нэгдүгүүр оцонд хоёр давхарт гараад л 6 номерийн хаалганы хонхыг нь дардаг юм даа. Тэгсэн эгч нь хаалгаа онгойлгоод, "манай П өвчтэй байгаа, хичээлдээ очихгүй" гэсэн чинь мань хашир п цаад өрөөндөө "..үүдн...үүдн" гэчихсэн машинаар тоглоод сууж байхыг энэ муу хоёр цэхэр олоод харчихдаг юм байгаа биз дээ. Багшдаа очоод энэ байдлаа үнэн дүр зургаар нь ховлож муу П-гээ нэг удаа "банга" хүртүүлж байж билээ. Бас л муухай юм хийж явдаг байсан байгаам шүү.
Сүүлд энэ бүгдийг бодох тусам ёстой санаа зовмоор. Чухам П маань энэ үйл явдалаа санадаг эсxийг мэдэхгүй, тухайн үед надад дургүй нь хүрч л байсан байх даа. Энэ завшааныг ашиглаад уучлалт гуйчихдаг ч юм билүү гэсэн, үэхэхэ.
Гурдавахь нь бас манай байрны хоёрдугаар орцонд таван давхарт 40 тоотот байдаг Г гэж анд маань байдаг байлаа. Г-маань тухайн үед ээжтэйгээ, эмээтэйгээ, эгч нартайгаа амьдардаг байсан шиг. Эмээ нь их чанга хүн байдаг байж билээ. Сүүлд бурхан болход нь манай ангийнхан нэг очиж байсан санагдах юм. Г-ийн гэрт орж "Мурзилка" сэтгүүл үзэн пан пан гэсээр юун нөгөө давтлага санд мэнд гэртээ ордог байж билээ.
Г, П 2 той нэг байрных юм гэсэндээ их нийлж сайхан тэнэдэг байж билээ. Холяврын шохойг(ингэж хэлдэг билүү?) лаазанд хийж байгаад, дээрээс нь шүлсээ хаяад үрхээр пин хийтэл дэлбэрнэ, түрдэг дугуй, гүйдэг маатак, хагарсан дугуйнаас гардаг шааригаар өөрсдөө дээр нь хэдэн банз хадаад скат хийж гулгана, замын хар зажилна, үнэртэй усны бөглөөний доторхийг зажилж бохь болгоно, гээд л тэр хоёрт сэдэхгүй тоглоом гэж үгүй. Бас хойд 4-р цахилгаан станц орж, цахилгаан сатнцны хашааг давж нууцаар орон, бодвол халаагуурт л ашигладаг байсан байх даа, тунамал усанд нь сэлж наранд биеэ шаран жаргадаг л байлаа шд.
Хэн нь ч юм, цахилгаан станц энэ усаа үе үе соруулж авдаг, нэг хүүхэд усанд нь сэлж байгаад сорогдоод үхчисэн гэж хэлснийг сонсоод, усанд нь зогсож байхад үе үе хулмалзан, цахилгаан станц сүртэй нь аргагүй дүнгэнээд ирэхүй, "за баларлаа, усаа сорж байх шиг байна" гээд клап хаагдах шахан санд мэнд уснаас гүйж гардаг байж билээ. Гэр гэрээсээ авч ирсэн төмснүүдээ усанд сэлсэний дараа үнсэнд булж идэх ямар тансаг байдаг байсан гэж санана. П,Г хоёртой нийлж бас оросуудын барилга дээрээс гуурс гониодож амаараа "пүү" гэж зүүгээр үлээдэг зэмсэг хийдэг байж билээ. Одоо бодход их л аюултай л эд байсан байж таараа. П, Г хоёроос л анх загас тэжээх гэдгийг мэдэж авч, хажуу байрны шалбаагнаас амьд хоол түүж, хэдэн муу хээнлийгээ хооллодог байж билээ.
Хоёр андтайгаа нийлж хоорвоотой их л танилцдаг байсан даа. Одоо энэ хоёр маань юу хийж явцгаадгийг мэдэхгүй л юм, сураг тасраад уджээ.
Би ер нь л энэ мэт дурсамжаа огт мартдаггүй юм. Бас багын л янзан бүрийн болгар тамхины хайрцаг, орос овчаркны зурагтай чүдэнзний хайрцаг, открит, марк, чихрийн цаас, тэмдэг, товч, бөглөө гээд л юм болгоныг хав дарж цуглуулах дуртай, үлгэр жишээ үлээвэр найрал хөгжимчин байв аа гэж. Ямар сайндаа пионерийн зусланд амарчихаад ирэхдээ, өдрийн 5 цагийн печень, чихрээ өөрөөсөө харамлан барин, аривч гамтай хадгалан гэртээ бүрэн дүүрнээр нь авчирч тушаадахав дээ, ккк.
Одоо бодход юундаа тэгэж өөрийгөө зовоодог байсан юм бол мэдэхгүй. Өөрөө л идчихнэ биз дээ тэ, 14 хоног амрахад 28 ширхэг хорин дөрвийн чихэр чемодандаа хийгээд л аваад ирдэг байсан. Одоо ч энэ зангаас минь ул мөр гэхээр юм үлдсэнгүй шив дээ. За тэр ч яахав.
Юутай ч энэ сайхан дурсамжуудын маань эзэн болсон бага насны андуудаа эргэн дурсах дуртай. Тиймээ, "бие нь тусдаа ч сэтгэл нь нэг байхыг нөхөд л гэдэг" юм даа.
Хар дэвтрээ буцааж хураан, чихэр шиг амттай дурсамжуудаа блогондоо үлдээхээр санд мэнд ирвээ. Блогоо үргэлжлүүлж бичиж эхэлсэн найз чамдаа баярлалаа, зав зайгаараа бичлэг нэмнэ ээ. Бидний блог цаашид цэцэглэн хөгжиг ээ гэсэн.
Юмыг яаж мэдхэв, хэдэн жилийн дараа ангиараа уулзалдаад, энэ дурсамжуудаа сэргээн суух өдөр ирэх ч юм билүү. Тэр үед энэ блогоо бусдадаа үзүүлж, бүр олуулаа бичдэг болхын өлзийтэй ерөөөлийг ерөөе!
Ингээд энэ удаагийнхаа бичлэгээн өндөрлөөд бүх найзууддаа бидний тухайн үеийн сүлд дуу болдог байсан энэ сайхан дуугаар ая барья.
Дараагийн сэдэв, тухайн үед сонсдог байсан дуунууд шүү хэхэхэ.

Thursday, January 22, 2009

Ямар найзыг жинхэнэ анд гэх вэ?

Хүн чинь нийгмийн амьтан юм болхоороо бараг төрснөөсөө эхлээд л найз нөхөдтэй болж эхэлдэг гэдэтгэй хэн ч маргахгүй байхаа. Хүний хөгжлийн явцад бий болдог найзуудыг ангилбал: Яслийн найз, цэцэрлэгийн найз, сургуулийн найз, пионерийн зуслангийн найз, лагерийн найз, их сургууль, коллеж, ТМС-ийн найз, байрны найз, дугуйлангийн найз, ажлын найз, ийшээ тийшээ цуг удаан хугацаанд яваад болсон найз, ээж, аавын найзуудын хүүхдүүд бас найз болдог, ажлын найз гээл. Эдэн дундаас явж явж дунд сургуулийн найзууд хүнд хамгийн ойр дотно үргэлж үүрд үлддэг юм шиг санагддаг юм. Яагаад гэвэл мэдээж хар багаасаа хамт бараг л өвөр түрийдээ орж, зодолдож, тоголж өссөн болхоор хэр баргийн хагарал бутрал, зөрчил гардааггүй болсон байдаг. Мэдээж тэгээд их сургуульд төгссөн найзууд бас л үүрд мөнхийн найзууд болдог байх. Жишээ нь надад их сургуулиас Т гээд нэг сайхан найз байдаг юм, гүндүүгүй сайхан, шудрага, үнэнч анддаа. Бид бизнес хамт хийж өр ширэнд ч хамт орж, тэрийгээ дарж баярлаж, гуниж явсан юм. Одоо тэр маань америкт сурч байгаа. За тэгээд сайн найзуудын маань найзууд гээд найзын хүрээ өргөжинө шүү дээ. Нэгэнт сайн найзийн маань найз болхоор тэдэнтэй учираа олж, хэл амаа тааруулах гэж зовоод байх шаардлаггүй, амархан найз нөхөд болж дотносож, ойлголцож чаддаг. Гэх мэтчилэн явсаар найзын хүрээ их өргөждөг. Явцын дунд тэгээд тараа таниулж, маскаа хуулсан хүмүүс гээгдэж тунах юм гарнаа. Миний хувьд тэгэхээр жинхэнэ анд гэдэг бол анддаа итгэдэг, андынхаа төлөө явж чаддаг, найз нөхдөө хүндэлж ойлгодог, тусалдаг, хар амиа боддоггүй, хэлсэндээ хүрдэг, зовсон үед цуг байдаг, жаргах үедээ найзуудтайгаа хуваалцдаг, хамгийн гол нь нэгнийгээ хэн бэ гэдгийг мэддэг болсон тийм найзыг л жинхэнэ анд гэж хэлэх байх. Найзаар минь намайг танидаг гэж үнэн үг шүү. Үнэнч анд нартаа хайртай, та нарынхаа итгэлийг алдахгүй ээ Батка нь. Харин таны хувьд жинхэнэ анд гэж хэн бэ?


Friday, January 16, 2009

Бид идэр залуус гэхдээ хөдөлгөөн хэрэгтэй


Одоо мань хэд чинь эхнээсээ 31 хүрээд эхэллээ. Ер нь бол ид хийж бүтээдэг, ир нь жагссан жинхэнэ залуу нас л даа. Монголын стандартаар бол хөгшин баагий нарын тоонд орж ч байх шиг. Надаас хөгшин баагий энд тэнд дайралдхаараа ахаа ахаа гээд л сүйд болооцордогийн, сүүлдээ бүр энэндээ дасцан дүрдээ итгээд Ах нь, ахын дүү гээд л хаа явсан газар нэг л ах болооцорцон. Ер нь гэхдээ манай найзууд харьцангуй сэтгэлгээ нь 20 настан шиг , залуугаараа, хүүхдээрээ шүү дээ. Манай Е гэхэд л дэгдэж гүйгээд л жоохон бацаан шиг хэвээрээ, хэн ч хоёр хүүхдийн аав гэж хэлхээргүй. Харин Г, Би, Буба бид 3 бол найзууд дундаа хамгийн жин ихтэй нь л дээ. Гүзээ баатрууд, биллиард цохиход гүзээ бариа хийнэ гэсэн үг хүртэл гарцан байгаан зэвүүн...

Жин ихтэй байх ч үнэн балай овор нэмчинэ, хувцас зохихоо байна, таарах юм олдохгүй, жаахан гүйчихээр амьсгаадаад нөгөө муу мотоор чинь зогсонгоо алдана. Дандаа урдаас тахиа шувуу шиг ястай хүмүүсийн өмсдөг юм оруулж ирдэг юм чинэ хувцас таарахгүй нь аргаггүй шт. Тэд нарын хажууд маниус чинь архайж дархайгаад арслан заан шиг байгаа юм чинь. Харин европ явбал хувцас ч хап хап гээд л захиалцан юм шиг ордоргийн. Манай монголчууд тэр зүгийн бие хаатай юм шиг байгаан.

Жин нэмэх бас нэг шалтгаан нь хөдөлгөөний хомсдол юмаа. Машин унаад нааш цаашаа явчихна, ажил дээрээ ширээний ард хадаастай, гэртээ очоод зурагтын өмнө суваг солиостой. Тэгээд бидний хэдэн нөхөд бүтэн сайн бүр заал авдаг уламжлалаа сэргээе гэж шийдээд энэ долоо хоногоос эхлэхээр болж байгаа юм. Урт насалж хүн болсон хувь тавилангаа удаанхан шиг эдлэхээр шидээд байгаа нь энэ л дээ. Бараг 20-иод найзууд цуглах шинжтэй, дээр нь эхнэрүүд, хүүхдүүд, найз охидууд нь ирвэл хайшаа юм 40-50 болох юм уу, бүү мэдээ хэхэхэ. Бүтэн заалд багтахгүй болохнээ, хожигдчихвол тоглох ээлжээ хүлээгээд суусаар 2 цаг нь дуусчих байх, хожоод байхаас аргаггүй, ямар ч аргаар хамаагүй. Маажаад , дэгээдэд, гар цохиод, үсдээд доороо хийж чирээд ч хамаагүй хахаха

Бид нар залуучууд, өвчин хууч ярих болоогүй байна, гэхдээ одооноос биеэ бэлдэж, чийрэгжүүлж байх ёстой юмаа. Ялангуяа Монгол шиг стресстэй, утаатай, зам нь түгжээтэй, хоол хүнс нь баталгаагүй газар.

Биеийн тамир мандтугай !!!

Tuesday, January 13, 2009

Найзуудын тухай үргэлжлэл "Mr. Д"

Блогоо нээчээд бараг жилийн хугацаанд хаячлаа. Блог минь уучлаарай... Одоо байсгээд л шинэчилнээ. Уншигч нараа ч олон болгоноо. Эрка, Ука 2 минь бас блогоо ажиллуулаарай, пилиииз :)
Ер нь яагаад блогоо шинэчлэхгүй байсан бэ гэхээр өнгөрсөн хугацаанд эхнэр жирэмслээд, төрөөд, сайхан охинтой боллоо, хажуугаар бас давхар ажил хийдэг болсон, мөн өөрийн гэсэн оромжтой болж тэрэндээ нүүдэл суудал ийм ч юм дутуу, тийм ч юм хэрэг болоод гэж явсаар нэг л мэдхэд харвасан сум шиг өнгөрөх цаг хугацааг яаж ч чадсангүй.

Доор манай найзуудын талаар нилээн дэлгэрэнгүй бичсэн байгаа.... Тэгээд Д ийн талаар дараа бичихээр Э найз маань дуусгасан. Шинэ эхлэл болгоод Д найзынхаа тухай жаал сийрүүлье.

Д маань доороо 2 дүүтэй, дээрээ ах эгчтэй айлын дундах залуу л даа. Гэр нь манай сургуулийн баруун хойхно байдаг юм. 3-р салааны хойноосоо 2 дахь партанд Ариунаа гэж охинтой суудаг, эргэн тойрон дандаа охидууд. Манай хүний хойно ангийн эмэгтэйчүүдийн атаман Г гэдэг махлаг, бадриун, шар охин суудаг байсан юм. Тэрэнд Д маань их дээрэлхүүлнээ, хааяа зодуулаад уйлцан байдаг байсан. Ер нь их уйланхаа, хөөрхий нуугаад яахав...Тооны багш Энхтуяа, Гонгор гээд л мань эрээр гарын шүүсээ гаргадаг.... Гонгор багш нэг удаа заамдаж дээш нь өргөөд урд талын паартан дээр чулуудаж байсан юм даг. Бас л овоо юм үзсэн гар шүү манай Д. Тэр хавийнхаа охидтой л маазраад сууж байдаг. Их даруухан, тамхи татахгүй, охин эргүүлэхгүй, улаан хацарлачихаад л явж байдаг. Бидэн дундаа биеэр их жижигхэн. Е, Э, С, Г маниус Д тэй тоглохгүй гээд их зугатаана. Гэхдээ л араас гүйсээр байгаад ирээд тоголдог байсан даа. Манай Е-ийнх гэртээ хужа зурагтанд залгадаг компютертэй, тэрүүгээр Танкны 70 үе, Алтны хулгайч гээд туйпуу нүхлээд, гурвалжилж овоолсон алтыг бүгдийг нь аваад дараагийн үед ордог тоглоом, Марио, Street Fighter, Counter гээд хэдэн тоглоомд цагаа мэдэхгүй тоголдог байсын. Би бүр гэртээ харихаа болиод ээж бүр хотоос таван шараас ирж намайг чихдэж авч явдаг байж билээ. Одоо бодход тэнэг байж дээ муу найзыгаа хаяж зугтаагаад, багын гэнэн тэнэг зан л юм даа.

Нэг хэсэг манай ангийхан 14 банди комунист 7, хогийн 7 гээд хоёр хуваагдаад дайн зарлаж зодолддог байсын. Баг бүр таван шарын газрын зургийг гараараа зурцан, одоо дайснууд тэнд байгаа эндээс дайраад тэгж бутаргаад гол толгойлогчийг нь тэнд шахаад тэгээд та 2 отож байгаад барьж аваарай гээд л яг байлдааны үед байгаа юм шиг. Бүсээр голцуу байлданаа, эргүүлээд л төмөртэй хэсгээр нь ороолгох бол энүүхэнд. Нэг өдөр тэгсэн байдал хурцдаж манай комунистуудын нэг Д маань Г бас нэг ангийн хүүхдийн хамт бакаландаа заазуур, хутга хийцэн явж байгаад хичээлийн эрхлэгчид баригдаад бөөн юм болсон. Ээж аав нь дуудагдаад сургууль даяар сенсаци. Тэгээд бараг шүүх хурал шиг л юм болж "Та 3 яах гэж хутга, заазуур авч явсан?" гэсэн чинь, байлдааны цэрэг эрийн ёсоор нэг ч хуваагдаж зодолддог энэ тэр гэж хэлэлгүй харин " Бид 3 тагтаа алж идэхээр явж байсан юм" гэж хариулсан. Тэгээд нэг Д маань гайгүй өнгөрсөн дөө. Пионерт элсүүлэхгүй энэ тэр гэлүү яаалаа, пионерээс хөөнө ч гэлүү. хэхэхэ. Бид нар тэгж хутгатай ирсэнийг мэдээгүй, ер нь ч бодоод байхад багшид баригдсан нь болж, тэгээгүй бол байлдаан эхэлж нэгнийгээ гэмтээсэн бол яана.

Нэг л мэдхэд 8-р ангиа төгсөж бид бүгд ийш тийш өөр сургуульд орсон юм. Удалгүй Д цэргийн албанд явсан, аав нь цэргийн офицер л доо. Цэрэгт яваад л тэр маань их өөр хүн болсондоо, өндөр сайхан ханхар эр болсон, одоо бараг хамгийн өндөр нь байхаа. Тэндээсээ Багануурын сагсны шигшээгийн охинд хайраа өгөөд одоо тэр хоёр маань охин хүү хоёртой. Охин нь бараг 5-р анги байх шүү, хүү нь яг Д ийн бага дүрээрээ. Тэд маань сайхан амьдарч байгаа, одоо нэг банкны дотоод аудитороор ажилладаг.